ในช่วงบ่ายแบบนี้ แม่บ้านจะชวนเพื่อนๆมากินผลไม้ที่มีสีสันสดใส แต่ประโยชน์มากมายอย่าง “ฟักข้าว” กันค่ะ
“ฟักข้าว” เป็นพืชไม้เลื้อยอยู่ในวงศ์แตงกวาและมะระ ขึ้นตามรั้วบ้านหรือตามต้นไม้ต่างๆ มีมือเกาะคล้ายกับตำลึง ใบเป็นรูปหัวใจคล้ายใบโพธิ์ ขอบใบหยักเว้าลึกเป็นแฉก 3-5 แฉก ดอกจะมีสีขาวแกมเหลืองตรงกลางมีสีน้ำตาลแกมม่วง นอกจากนี้ยังมีชื่อท้องถิ่นอื่นๆ เช่น มะข้าว (แพร่), ขี้กาเครือ (ปัตตานี), พุกู้ต๊ะ (แม่ฮ่องสอน), ผักข้าว (ตาก ภาคเหนือ) เป็นต้น
ผลของฟักข้าว 2 ลักษณะ คือ ผลทรงกลม ยาวประมาณ 4-6 เซนติเมตร และผลรี ยาวประมาณ 6-10 เซนติเมตร ถ้ายังเป็นผลอ่อนมีสีเขียวอมเหลือง มีหนามถี่ ๆ อยู่รอบผล แต่ถ้าสุกแล้วจะมีสีแดงหรือแดงอมส้ม หากผ่าผลฟักข้าวออกมาจะเห็นเมล็ดจำนวนมากเรียงตัวคล้ายเมล็ดแตง ซึ่งผลสุกเนื้อจะเป็นสีเหลือง มีเยื่อกลางหุ้มเมล็ดเป็นสีแดง แต่ละผลจะมีน้ำหนักประมาณ 0.5-2 กิโลกรัม ผลอ่อนจะมีวิตามินC, แคลเซียม, เหล็ก และไฟเบอร์ แต่สารอาหารที่พบมากคือ เบต้าแคโรทีน ซึ่งสูงกว่าแครอท 10 เท่า อยู่ในเยื่อเมล็ดของฟักข้าว ซึ่งเป็นสารตั้งต้นของวิตามินที่ช่วยบำรุงสายตาและทำหน้าที่เสมือนเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ที่สำคัญยังมีปริมาณไลโคปีนมากกว่ามะเขือเทศ 12 เท่าอีกด้วย
 
 
ประโยชน์
-ใบ ใช้ปรุงเป็นยาเขียว ถอนพิษ ดับพิษทุกชนิด ตำพอกแก้ปวดหลัง แก้ริดสีดวง นำมาตำใช้พอกแก้อาการปวดหลังได้
- ยอด มีเบต้าแคโรทีน ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระสูงจึงสามารถใช้รักษามะเร็ง
- เมล็ด ใช้บำรุงปอด แก้ท่อน้ำดีอุดตัน ช่วยขับปัสสาวะ และแก้วัณโรค
-ราก ใช้ต้มดื่มหรือตากแห้ง แล้วบดเป็นผง ปั้นขนาด 0.5 กรัม กินครั้งละ 3-5 เมล็ด ก่อนอาหารเช้า-เย็น ช่วยขับเสมหะ ถอนพิษไข้ แก้เข้าข้อ ปวดตามข้อ และถ้านำส่วนของรากแช่น้ำแล้วใช้น้ำสระผมจะช่วยแก้ผมร่วงและฆ่าเหาได้
 
การปรุงอาหาร
1. กินคู่กับน้ำพริก...นำฟักข้าวมาลวกหรือต้มให้สุก แล้วจิ้มกินกับน้ำพริกหรือใส่ในแกง เช่น แกงเลียง แกงส้ม ก็ได้ค่ะ
2. ทำน้ำฟักข้าว...นำผลฟักข้าวที่สุกมาปอกเปลือก แล้วแยกเนื้อฟักข้าวไว้ ส่วนเมล็ดที่มีเยื่อหุ้มสีแดงหุ้มให้นำไปขยำกับน้ำเพื่อแยกเยื่อหุ้มเมล็ด แล้วนำเยื่อหุ้มเมล็ดกับเนื้อฟักข้าวมาปั่นรวมกันให้ละเอียด จากนั้นนำมาผสมกับน้ำแล้วนำไปตั้งไฟ เคี่ยวด้วยไฟปานกลาง ประมาณ 15-20 นาที โดยอาจจะปรุงรสเพิ่มเติมตามความชอบด้วยเกลือ น้ำตาล หรืออาจจะใส่น้ำมะขามหรือน้ำเสาวรสเพิ่มความเปรี้ยวเล็กน้อย เมื่อเสร็จแล้วสามารถดื่มได้ทั้งตอนที่ยังอุ่นอยู่หรือจะแช่ให้เย็นแล้วค่อยดื่มเพิ่มความสดชื่นก็ได้ค่ะ