หากไล่เรียงชื่อพืชตระกูลถั่ว เราคงคุ้นเคยกับเหล่ำบรรดาถั่วเขียว ถั่วดำ ถั่วแดง ถั่วลิสง และถั่วเหลือง กันเป็นอย่างดี แต่ถั่วที่โดดเด่นเรื่องสรรพคุณทางอาหาร และการนำมาใช้ประโยชน์ในด้านอุตสาหกรรมอาหาร จนเรียกได้ว่าเป็นราชาแห่งถั่วคงต้องยกให้ ถั่วเหลือง
ถั่วเหลืองเป็นพืชตระกูลถั่วเพียงชนิดเดียวที่มีโปรตีนจากพืชเหมือนโปรตีนเนื้อสัตว์มากที่สุด เหมาะสำหรับผู้ที่มีคอเลสเตอรอล ไขมันสูง และมีไฟเบอร์ที่ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ซึ่งเหมาะสำหรับผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน ส่วนสารอาหารอื่น ๆ ที่มีมากในถั่วเหลือง ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต แคลเซียม ฟอสฟอรัส วิตามิน A, B, B1, B2, B12, C, D, E, ไนอะซิน  ในปัจจุบันผลิตภัณฑ์ที่ได้จากเมล็ดถั่วเหลืองนั้น มีอยู่ 2 รูปแบบ คือ

1. ผลิตภัณฑ์ถั่วเหลืองที่ไม่ผ่านการหมัก ได้แก่

-  น้ำมันถั่วเหลือง เป็นน้ำมันที่ผ่านกระบวนการสกัดน้ำมันดิบจากเมล็ดถั่วเหลือง แล้วนำมากลั่นด้วยระบบไอน้ำแรงดันสูง
- น้ำเต้าหู้หรือน้ำนมถั่วเหลือง เกิดจากการบดถั่วเหลืองและนำไปต้มกรองจนเจือจางลง อาจปรุงด้วยน้ำตาลและอื่น ๆ
- นมถั่วเหลือง เกิดจากการผสมน้ำเต้าหู้กับนมผง สารอาหารที่มีประโยชน์  และเพิ่มรสชาติต่าง ๆ ลงไป
- เต้าหู้ เกิดจากการนำถั่วเหลืองที่ผ่านการแช่น้ำล้างจนสะอาด นำไปบดด้วยเครื่องโม่ กรองกากถั่วเหลืองออกจนได้น้ำเต้าหู้ดิบ จึงนำไปต้ม ซึ่งเต้าหู้แต่ละชนิดได้จากการผสมสารเสริมที่เป็นตัวช่วยแตกต่างกัน
- เต้าฮวย เกิดจากการอุ่นน้ำเต้าหู้บนไฟอ่อน ๆ แล้วเทใส่ในสารที่ช่วยทำให้ตกตะกอน ผสมกับแป้งมันสำปะหลัง - ฟองเต้าหู้ เกิดจากการต้มน้ำเต้าหู้ให้มีความร้อนและความเข้มข้นในระดับที่เหมาะสม ทำให้ไขมันและโปรตีนของถั่วเหลืองจับตัวกันเป็นฝ้าหรือเยื่อคล้ายแผ่นฟิล์ม จากนั้นจึงใช้ไม้ยาวตักแผ่นฟิล์ม ที่เราเรียกกันว่าฟองเต้าหู้สดหรือเปียกขึ้นมา

2. ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการหมักถั่วเหลือง  ได้แก่

- ถั่วเน่า เป็นเครื่องปรุงอาหาร ที่เกิดจากการนำถั่วเหลืองต้มสุก หมักในไม้ไผ่เพื่อให้เกิดเชื้อราตามธรรมชาติ จากนั้นนำมาบดกับเกลือ กระเทียม พริกไทย นำไปผึ่งแดดให้แห้ง แล้วค่อยนำไปเผารับประทาน ทอดกับผัก หรือละลายเป็นน้ำซุป
- ซีอิ๊ว ทำจากถั่วเหลืองหมักนึ่งสุกกับข้าวสาลี และเชื้อรา ซึ่งหากเป็นซีอิ๊วขาว ซีอิ๊วดำเค็ม ซีอิ๊วดำหวาน จะต่างกันที่สูตรผสมหลังการหมัก 
- เต้าเจี้ยว มีขั้นตอนการหมักเหมือนการทำซีอิ๊ว แต่ไม่กรองเอาเนื้อออก
- เต้าหู้ยี้  ใช้เต้าหู้แข็งมาตัดเป็นรูปลูกบาศก์ อบเอาน้ำออกให้ค่อนข้างแห้งนำไปหมักเชื้อรา จากนั้นจึงเติมน้ำเกลือ และเครื่องเทศ ส่วนสีแดงที่เราเห็นนั้นเกิดจากการหมักข้าวแดงลงไป นอกจากผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลืองที่กล่าวมาทั้งหมดแล้ว ปัจจุบันเรายังมีโปรตีนเกษตรที่นิยมใช้แทนเนื้อสัตว์สำหรับผู้ที่งดเนื้ออีกด้วย เพราะมีสารอาหารที่คล้ายเนื้อสัตว์มากที่สุด