การกินอาหารของคุณในแต่ละมื้อเหลือมากน้อยขนาดไหน... หลายคนกินหมดไม่มีเหลือซึ่งนับเป็นข้อดี แต่บางคนกลับกินเหลือทำให้ต้องทิ้งอาหารเหล่านั้นไปโดยเปล่าประโยชน์ “ขยะอาหาร” นับเป็นปัญหาที่สร้างผลกระทบไปทั่วโลก โดยปัจจุบันอาหารที่ถูกทิ้ง สร้างมูลค่าความเสียหายต่อเศรษฐกิจโลกสูงถึง 9 แสนล้านเหรียญสหรัฐต่อปี ส่วนในประเทศไทยมีปริมาณขยะมูลฝอยเพิ่มขึ้นทุกปี ซึ่งในขยะเหล่านั้นมีขยะอาหารเป็นสัดส่วนมากถึง 64% เลยทีเดียว
 
       Food Waste คือ ของเสียเหลือทิ้งที่มาจากการประกอบอาหารและรับประทานอาหาร National Geographic รายงานว่า กว่าร้อยละ 30 ของอาหารที่ผลิตได้แต่ละปีในสหรัฐ ถูกทิ้งเป็นขยะคิดเป็นมูลค่า 162,000 ล้านเหรียญสหรัฐ ส่วนในสหราชอาณาจักร แต่ละปีมีอาหารถูกทิ้งเปล่าประมาณ 10 ล้านตัน โดยเป็นฝีมือของครัวเรือนเกือบ 7 ล้านตัน คิดเป็นมูลค่า 10,200 ล้านปอนด์ ในเดนมาร์ก มีอาหารถูกทิ้งทั้งหมดปีละ 7 แสนตัน ทิ้งในระดับครัวเรือน 260,000 ตัน และระดับค้าปลีก 133,000 ตัน รวมกันเป็น 56% ของปริมาณอาหารที่ถูกทิ้งทั้งหมด ส่วนในฝรั่งเศสมีอาหารเหลือทิ้ง 10 ล้านตันต่อปี คิดเป็นมูลค่า 16 ล้านยูโรเลยทีเดียว
 
       ทำไมเราถึงต้องใส่ใจเรื่องของขยะอาหาร เนื่องจากขยะอาหารนั้นส่งผลกระทบในเชิงเศรษฐกิจ เพราะการที่มีอาหารเหลือทิ้งในปริมาณมาก แสดงให้เห็นถึงการลงทุนที่ไร้ประโยชน์ในเชิงเศรษฐกิจ เหตุเพราะแทนที่อาหารที่ถูกผลิตจะส่งผลทำให้มนุษย์มีสภาพความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น กลับถูกทิ้งอย่างไร้ประโยชน์ หากเราลดปริมาณอาหารที่ถูกทิ้งลงได้ จะสามารถลดรายจ่ายค่าอาหารในครัวเรือนได้ รวมถึงส่งผลทำให้ปริมาณอาหารในท้องตลาดมีสัดส่วนที่เพิ่มมากขึ้น และทำให้ราคาสินค้ามีแนวโน้มลดลงตามไปด้วย
 
       ผลกระทบอีกอย่างหนึ่งคือ สิ่งแวดล้อม เพราะอาหารที่ถูกทิ้งส่วนใหญ่จะถูกทำลายด้วยการฝังกลบซึ่งส่งผลทำให้เกิดก๊าซมีเทน ก๊าซเรือนกระจก ที่ส่งผลให้เกิดสภาวะเรือนกระจกที่รุนแรงยิ่งกว่า คาร์บอนไดออกไซด์ถึง 25 เท่า ในต่างประเทศตื่นตัวกันมากในเรื่อง Food Waste โดยการนำขยะอาหารมาดัดแปลงใหม่ให้นำมาบริโภคได้อีกครั้ง อาทิ Foodcycle ที่จับมือกับซูเปอร์มาร์เก็ต ร้านอาหาร  โรงแรม นำอาหารที่เกินความต้องการแต่ยังมีคุณภาพดีอยู่ มาทำอาหารให้คนไร้บ้าน รวมถึงผู้ที่มีรายได้น้อย สามารถช่วยลดปัญหาขยะอาหารได้มากกว่าแสนตันต่อปี หรือในประเทศอังกฤษ ซูเปอร์มาร์เก็ตใหญ่อย่าง Asda เริ่มมีการจำหน่ายผักตกคัด (ไม่สวย ปริ ฯลฯ) ในราคาถูก โดย Asda ได้ทำการซื้อผักเหล่านี้โดยตรงจากเกษตรกร นับเป็นซูเปอร์มาร์เก็ตแห่งแรกที่ขายผักตกคัด

       ในประเทศไทยมีหลายหน่วยงานที่หันมาใส่ใจในเรื่อง Food Waste ครั้งนี้อยากยกตัวอย่างมูลนิธิ Thai SOS (Scholars of Sustenance) ที่มีเป้าหมายจัดการของเสียและอาหารที่เกินความต้องการได้อย่างมีคุณค่าสำหรับชุมชนที่ต้องการ โดยการนำอาหารเหลือทิ้งจากห้างสรรพสินค้า โรงแรม ร้านอาหาร อาทิ ผักผลไม้มีตำหนิ ขนมปังหมดอายุ (แต่ยังกินได้) อาหารปรุงสำเร็จ (ที่จำหน่ายไม่หมด) มารวบรวมแล้วส่งต่อไปให้กับผู้ด้อยโอกาส ไม่ว่าจะเป็นสถานสงเคราะห์ต่าง ๆ รวมถึงผู้ยากไร้ ซึ่งสามารถส่งต่ออาหารได้มากถึง 1 แสนมื้อต่อปี
 
       นอกจากนั้นยังมีบริษัทเฟอร์นิเจอร์รายใหญ่อย่าง IKEA ที่ตั้งเป้าหมายว่าจะลดความสูญเสียอาหารลง 50% ภายในปี ค.ศ.2020 โดยนำ 5 ไอเดียหลักมาใช้ให้เกิดประสิทธิภาพมากที่สุด เริ่มจาก วัตถุดิบหมดอายุ เสื่อมสภาพ แก้ได้ด้วยการจัดการที่พอดี, วางแผนเตรียมอาหารอย่าให้มากเกินความต้องการของผู้บริโภค, ลดปริมาณเศษอาหาร เศษวัตถุดิบที่เหลือจากการตัดแต่ง ให้เหลือน้อยที่สุด, อุปกรณ์เครื่องใช้ในครัว โดยเฉพาะตู้เย็น ควรหมั่นเช็คสภาพเพื่อคุณภาพการเก็บรักษาที่ดี และรณรงค์ สร้างจิตสำนึก กินให้หมด อย่าให้เหลือ
 
        คนในแถบประเทศทางเอเชียค่อนข้างโชคดี เพราะมีวิธีนำอาหารมาทำใหม่ได้หลากหลาย ครั้งนี้เราจะแบ่งวิธีจัดการกับขยะอาหารออกเป็น 3 กลุ่ม เริ่มจาก “อาหารเหลือจากมื้อก่อนนำมาทำอะไรได้บ้าง” อาหารเหลือในแต่ละมื้อไม่เหลือทิ้ง แต่ต้องนำกลับมาดัดแปลงใหม่ให้กินได้ อาทิ การนำน้ำพริกที่เหลือจากมื้ออาหารมาทำเมนูจานใหม่ เป็นข้าวผัดน้ำพริก กินคู่กับปลาทอดที่เหลือ และผักสด หรือจะนำน้ำพริกที่เหลือมาต้มพร้อมกับเนื้อสัตว์ กลายเป็นเมนูโบราณอย่าง แกงรัญจวน นอกจากนั้นยังมี แกงโฮะ ที่นำอาหารหลายอย่างมารวมกัน (อาหารเหลือ) แล้วปรุงใหม่ตามชอบ เพิ่มวุ้นเส้น หน่อไม้ แต่งกลิ่นด้วยใบมะกรูด และตะไคร้
 
        “เศษเนื้อสัตว์หลังจากตัดแต่ง เปลือกผักและผลไม้ นำมาทำเมนูจานใหม่” เศษอาหารหรือวัตถุดิบจากการหั่น และตัดแต่งมักถูกทิ้งไปโดยเปล่าประโยชน์ เราสามารถนำวัตถุดิบเหล่านั้นมาดัดแปลงได้ อาทิ นำของทะเลทั้งหมด (ปลาหมึก ก้างปลา เปลือกกุ้ง และเปลือกผัก) มาทำเป็นซุปทะเล หรือนำเศษเนื้อมาสับรวมกันแล้วปรุงรสใหม่ ทำเป็นอาหารได้หลากหลาย ทั้งลาบทอด, ห่อหมกย่าง, คั่วกลิ้ง ฯลฯ ส่วนเศษผักที่ถูกทิ้งจะนำมาทำผักดองก็ได้เช่นกัน
 
        “วัตถุดิบ 1 อย่าง แบ่งได้หลายเมนู” การซื้อสินค้าจากตลาดสดหรือจากสวนผักผลไม้ ส่วนมากจะต้องซื้อในปริมาณที่มากกว่าปกติ ไม่เหมือนกับการซื้อของตามซูเปอร์มาร์เก็ตที่ทำการตัดแต่งให้แล้ว อย่างเช่น ต้องซื้อฟักทองเป็นลูกใหญ่ ๆ ดังนั้นเราต้องคิดก่อนว่าจะทำให้ฟักทอง 1 ลูก ใช้ประโยชน์ได้สูงสุดได้อย่างไร อาจจะแบ่งฟักทองออกเป็น 4 ส่วน นำมาทำอาหารจำพวกแกง 1 ส่วน ผัด 1 ส่วน นำมาทำขนม 1 ส่วน และส่วนที่เหลืออาจนำมาทำเป็นของกินเล่น อย่างฟักทองฉาบก็ได้เช่นกัน
 

---