ขนมไทยที่มีชื่อสั้นๆ ว่า “ขนมครก” เป็นขนมที่มีมายาวนานตั้งแต่โบราณในช่วงสมัยอยุธยา เป็นขนมที่ทำจากแป้ง น้ำตาล และกะทิ แล้วเทลงบนเตาหลุม โรยหน้าด้วยต้นหอม ข้าวโพด ฟักทอง หรือเลือกหน้าได้ตามใจชอบ เวลาจะกินก็ต้องแคะออกจากเตา นำมาประกบกัน นอกจากนี้เรายังพบอีกว่าประเทศใกล้เคียงอย่าง พม่า ลาว และอินโดนีเซีย ก็มีหลักฐานที่เก่าแก่ที่แสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างขนมครกกับคนไทยเช่นกัน นั้นก็คือ วรรณคดีมรดกสุโขทัย เรื่องไตรภูมิพระร่วง ทั้งนี้ยังมีตำนานเล่าขานเกี่ยวกับขนมครกเพิ่มเติมอีกว่า...
 
ไอ้กะทิ ชายหนุ่มผู้โผงผางที่กำพร้าพ่อแม่ พบรักกับหนูแป้ง ลูกสาวคนสวยคนเดียวของผู้ใหญ่ปลั่งในวันลอยกระทง และขี่ควายสัญญาต่อหน้าพระจันทร์ “ไม่ว่าข้างหน้าจะมีอุปสรรคขว้างกั้นเพียงใด จะขอเอาความรักที่จริงใจฝ่าฟันไป” ต่อมาไอ้กะทิหนุ่มได้รวบรวมเงินที่มีนำมาสู่ขอลูกสาวกับผู้ใหญ่ปลั่ง แต่ก็ได้รับแต่คำปฏิเสธมาโดยตลอด และยังโดนส่งคนไปทำร้าย แต่ไอ้กะทิก็ไม่ถอนใจยังคงพยายามทำทุกอย่างให้ผู้ใหญ่ปลั่งใจอ่อน

จนมาวันหนึ่งผู้ใหญ่ปลั่งมีแผนคลุมถุงชนลูกสาวให้แต่งงานกับปลัดหนุ่มจากบางกอก เมื่อไอ้กะทิรู้ข่าวก็รีบมาที่งานแต่งเพื่อขัดขวาง ผู้ใหญ่ปลั่งรู้อยู่แล้วว่าไอ้กะทิต้องมา ตนจึงทำการขุดหลุมพรางรอไว้ หนูแป้งแอบได้ยินแผนร้ายสะก่อน จึงรีบไปบอกไอ้กะทิ ซึ่งในคืนนั้นเป็นคืนเดือนแรม หนูแป้งวิ่งฝ่าความมืดเพื่อดักรอไอ้กะทิ ชายหนุ่มเห็นหนูแป้งวิ่งมาก็ดีใจทั้งคู่กำลังจะโผกอดกัน ทันใดนั้นหนูแป้งก็ตกลงไปในหลุมพรางที่ผู้ใหญ่ปลั่งเตรียมไว้ ต่อหน้าต่อตาจึงรีบกระโดดลงไปช่วย แต่ยังไม่ทันจะช่วยขึ้นมาได้ ลูกสมุนของผู้ใหญ่ปลั่งก็ขุดดินกลบไอ้กะทิ โดยไม่รู้ว่าหนูแป้งลูกสาวผู้ใหญ่ปลั่งอยู่ในหลุมด้วย

พอรุ่งเช้าผู้ใหญ่ปลั่งสั่งขุดหลุมเพื่อดูผลงาน แต่ภาพที่เห็นกลับเป็นร่างลูกสาวนอนกอดกับไอ้กะทิตายด้วยความรัก ตั้งแต่นั้นความรักของหนูแป้งกับไอ้กะทิ จึงเกิดเป็นอนุสรณ์แห่งความรักและเป็นประเพณี ที่เกิดทุกๆ แรม 6 ค่ำ เดือน 6 ชาวบ้านที่ศรัทธาในความรักของทั้งคู่ จะเข้าครัวทำขนมที่หอมหวานปรุงจากแป้ง และกะทิ บรรจงหยอดลงหลุม พอสุกได้ที่ก็แคะจากหลุม แล้วนำมาวางคว่ำหน้าซ้อนกันเป็นสัญลักษณ์ว่า "จะได้อยู่ร่วมกันตลอดไป" ขนมนี้จึงถูกเรียกขานกันในนาม ขนมแห่งความรัก หรือ ขนม คนรักกัน ต่อมาถูกเรียกย่อๆ ว่า "ขนม ครก" นั่นเอง